خبر داغ💥دنیای هوش مصنوعی: یان لی کان، پدر یادگیری عمیق، متا را ترک می‌کند!
🌐 یان لی کان، مغز متفکر هوش مصنوعی متا، در آستانه خروج و تأسیس استارتاپ شخصی
ترجمه و بازنویسی از تحریریه هوش مصنوعی سیمرغ
بر اساس اخبار ضد و نقیض شرکت متا (Meta) در آستانه از دست دادن یکی از مهم‌ترین و اثرگذارترین چهره‌های علمی خود در حوزه هوش مصنوعی است.
به گزارش Financial Times، یان لی کان (Yann LeCun)، دانشمند ارشد هوش مصنوعی متا و یکی از بنیان‌گذاران اصلی یادگیری عمیق، قصد دارد در ماه‌های آینده از این شرکت جدا شود تا استارتاپ شخصی خود را تأسیس کند.
🔬 مأموریت جدید لی کان: توسعه «مدل‌های جهانی»
منابع آگاه اعلام کرده‌اند که لی کان در حال مذاکره برای جذب سرمایه جهت ایجاد شرکتی است که تمرکز آن بر ادامه پژوهش‌هایش درباره‌ی World Models (مدل‌های جهانی) خواهد بود — سیستمی از هوش مصنوعی که قادر است تصویری درونی از محیط خود بسازد تا بتواند روابط علت و معلولی را درک و پیامدها را شبیه‌سازی کند.
به بیان ساده، این مدل‌ها به ماشین‌ها توانایی «درک جهان» و «پیش‌بینی آینده» را می‌دهند؛ مفهومی که بسیاری آن را کلید ساخت هوش مصنوعی عمومی (AGI) می‌دانند.
در حال حاضر شرکت‌هایی مانند Google DeepMind و World Labs نیز به‌طور موازی در حال کار روی همین ایده هستند.
🧩 بحران در ساختار هوش مصنوعی متا
خروج احتمالی لی کان در زمانی حساس برای متا اتفاق می‌افتد. در ماه‌های اخیر، این شرکت رویکرد خود را در زمینه توسعه هوش مصنوعی تغییر داده و در تلاش است تا عقب‌ماندگی خود از رقبایی همچون OpenAI، گوگل و Anthropic را جبران کند.
متا اخیراً واحد جدیدی با نام Meta Superintelligence Labs (MSL) ایجاد کرده و بیش از ۵۰ مهندس و پژوهشگر از شرکت‌های رقیب را برای کار در این بخش جذب کرده است.
همچنین در اقدامی چشمگیر، این شرکت در ماه ژوئن ۱۴.۳ میلیارد دلار در شرکت Scale AI سرمایه‌گذاری کرد و مدیرعامل آن، «الکساندر وانگ»، را برای رهبری این واحد جدید به خدمت گرفت.
با این حال، منابع داخلی به TechCrunch گفته‌اند که این تغییرات موجب هرج‌ومرج در ساختار واحد هوش مصنوعی متا شده است؛ به‌طوری‌که نیروهای تازه‌وارد از «بوروکراسی سنگین» شرکت و محدود شدن آزادی تحقیقاتی خود ناراضی‌اند، در حالی که تیم قدیمی هوش مصنوعی مولد (Generative AI) نیز دچار کاهش نقش و اختیارات شده است.
🧠 FAIR در سایه‌ی تصمیمات مدیریتی
بخش Fundamental AI Research (FAIR)، که لی کان آن را هدایت می‌کرد، همواره مسئول تحقیقات بنیادی و بلندمدت در زمینه هوش مصنوعی بود؛ تحقیقاتی که معمولاً بین ۵ تا ۱۰ سال زمان می‌برد تا به مرحله کاربرد برسد.
اما پس از عملکرد ضعیف مدل زبانی Llama 4 در رقابت با مدل‌های پیشرفته‌تر مانند GPT-4 و Claude 3، مارک زاکربرگ تصمیم گرفت تمرکز شرکت را به پروژه‌های کوتاه‌مدت و تجاری‌تر منتقل کند — اقدامی که به گفته برخی، موجب کاهش استقلال علمی FAIR شد.
💬 دیدگاه جنجالی لی کان درباره LLMها
یان لی کان از جمله منتقدان جدی تبلیغات اغراق‌آمیز پیرامون مدل‌های زبانی بزرگ (LLM) است.
او پیش‌تر در شبکه X (توییتر سابق) نوشته بود:
«پیش از آنکه با شتاب درباره کنترل هوش مصنوعی‌هایی صحبت کنیم که از انسان باهوش‌ترند، بهتر است دست‌کم نشانه‌ای از طراحی سیستمی ارائه دهیم که از یک گربه‌ی خانگی باهوش‌تر باشد!» 🐱
این دیدگاه نشان می‌دهد که لی کان هنوز فاصله قابل‌توجهی میان توانایی‌های فعلی مدل‌های زبانی و درک واقعی از جهان قائل است — موضوعی که دقیقاً محور تحقیقات جدید او در استارتاپ آینده‌اش خواهد بود.
🔮 آینده هوش مصنوعی پس از لی کان؟
اگر این خبر تأیید شود، متا نه‌تنها یکی از بزرگ‌ترین چهره‌های علمی خود را از دست می‌دهد، بلکه ممکن است از مسیر تحقیقات بنیادی در هوش مصنوعی فاصله بگیرد.
در مقابل، خروج لی کان می‌تواند آغازگر نسل جدیدی از استارتاپ‌های پژوهش‌محور باشد که مأموریت خود را نه در رقابت تجاری، بلکه در بازتعریف مسیر تکامل هوش مصنوعی می‌بینند.
به هر حال، جهان هوش مصنوعی بار دیگر شاهد تغییر توازن قدرت است، تغییری که ممکن است آینده‌ی «درک ماشینی از جهان» را دگرگون کند.
📍 منبع: Financial Times / TechCrunch / رویترز
📘 ترجمه و بازنویسی: تحریریه مجله تخصصی هوش مصنوعی سیمرغ