پایان عصر «جعبه سیاه» در مدیریت ریسک؛ Cognita از راه رسید

شرکت Protecht امروز (دوشنبه، ۸ سپتامبر ۲۰۲۵) از Cognita، دستیار هوش مصنوعی جدید خود، رونمایی کرد. این دستیار که به‌طور ویژه برای حوزه مدیریت ریسک، حاکمیت و انطباق (GRC) طراحی شده، مستقیماً با فرآیندهای کاری پلتفرم Protecht ERM یکپارچه شده است.

نسخه کامل Cognita در نوامبر ۲۰۲۵ عرضه خواهد شد، اما بازدیدکنندگان و مشتریان علاقه‌مند می‌توانند از سپتامبر/اکتبر برای رزرو دموی اولیه آن اقدام کنند. این امکان در «کنفرانس ریسک سازمانی، حسابرسی و انطباق گارتنر» (Gartner Enterprise Risk, Audit, and Compliance Conference) نیز فراهم خواهد بود.

چه چیزی Cognita را متمایز می‌کند؟

برخلاف بسیاری از ابزارهای هوش مصنوعی عمومی که برای طیف وسیعی از کاربردها توسعه یافته‌اند، Cognita از ابتدا منحصراً برای مواجهه با چالش‌های تخصصی حوزه ریسک طراحی شده است.

نکات کلیدی تمایز این پلتفرم عبارت‌اند از:

۱. توسعه‌یافته بر پایه تخصص ریسک: خروجی‌های Cognita بر اساس محتوای تخصصی و تاییدشده شرکت Protecht و تجربیات عملی در حوزه حاکمیت، ریسک و انطباق (GRC) تولید می‌شوند.

۲. یکپارچگی عمیق با فرآیندهای کاری (Embedded): دستیار هوشمند مستقیماً در محیطی که تصمیم‌گیرندگان استفاده می‌کنند (جایی که داده‌های واقعی و اقدامات اجرایی قرار دارند) تعبیه شده است و نیازی به جابجایی بین نرم‌افزارهای مختلف نیست.

۳. شفافیت و قابلیت حسابرسی: خروجی‌های سیستم به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که شفاف، قابل ردیابی و مناسب ارائه گزارش به نهادهای نظارتی باشند.

۴. کنترل و حاکمیت داخلی: این ابزار مجهز به مکانیسم‌های کنترل دسترسی مبتنی بر نقش، فرآیندهای نظارت انسانی و چارچوب‌های حاکمیتی (Governance Guardrails) است تا ریسک‌های ناشی از خود مدل هوش مصنوعی را کاهش دهد.

۵. افزایش بهره‌وری عملیاتی: این پلتفرم با هدف کاهش فرآیندهای اداری و تکراری، ارتقای کیفیت داده‌ها و تسریع در تهیه گزارش‌ها طراحی شده است.

Cognita چگونه به سازمان‌ها کمک می‌کند؟

هدف Cognita توانمندسازی کارکنان در سطوح مختلف سازمان است تا همگی بتوانند در فرآیند مدیریت ریسک مشارکت مؤثری داشته باشند. این دستیار هوشمند ابزارهایی را فراهم می‌کند که مدیریت ریسک را از یک وظیفه تخصصی به بخشی از فعالیت‌های روزمره تبدیل می‌کند.

مهم‌ترین مزایای کاربردی آن عبارت‌اند از:

• راهنمایی هوشمند و زمینه‌محور: ارائه دستورالعمل‌های مرحله به مرحله از طریق اعلان‌های متنی که متناسب با وظیفه در حال انجام کاربر نمایش داده می‌شوند.
• کاهش خطاهای انسانی: به حداقل رساندن ورود دستی داده‌ها و در نتیجه افزایش دقت و کیفیت اطلاعات ثبت‌شده.
• تقویت شفافیت و حسابرسی‌پذیری: ایجاد خروجی‌های شفاف و قابل ردیابی که فرآیندهای بازبینی و حسابرسی را تسهیل می‌کند.
• مقیاس‌پذیری و کنترل دسترسی: امکان مدیریت دسترسی‌ها بر اساس نقش افراد و قابلیت گسترش سیستم همگام با رشد سازمان.

دامین استیونز، مدیر محصول و بازاریابی Protecht، در این باره می‌گوید: «هدف ما با Cognita، تبدیل کردن هوش مصنوعی به ابزاری کاربردی و قابل اعتماد، هم برای مدیران ارشد ریسک و هم برای کارکنان خط مقدم است.» این رویکرد نشان می‌دهد که تمرکز اصلی محصول بر ایجاد اعتماد و کاربردپذیری برای تمام سطوح کاربران در سازمان است.

دیدگاه رهبران Protecht: شفافیت در برابر جعبه سیاه

جیسون فیلیپس، مدیرعامل Protecht، تأکید می‌کند که هوش مصنوعی در حوزه حاکمیت، ریسک و انطباق (GRC) هرگز نباید یک «جعبه سیاه» (Black Box) باشد؛ به این معنا که فرآیندهای تصمیم‌گیری آن نباید برای کاربر مبهم و غیرقابل درک باشند.

بر اساس همین دیدگاه، پیشنهادها و خروجی‌های Cognita با محوریت شفافیت، توضیح‌پذیری و پاسخگویی طراحی شده‌اند. هدف نهایی این است که سازمان‌ها بتوانند با اتکا به داده‌های قابل فهم، تصمیمات سریع‌تر، ایمن‌تر و هوشمندانه‌تری اتخاذ کنند.

زمان‌بندی دسترسی و عرضه

• دموی اولیه: امکان رزرو دموی اولیه برای مشتریان فعلی، شرکای تجاری و شرکت‌کنندگان در رویدادها، از سپتامبر ۲۰۲۵ (همزمان با معرفی محصول در کنفرانس گارتنر) فراهم خواهد شد.
• عرضه کامل: نسخه رسمی Cognita در ماه نوامبر ۲۰۲۵، به عنوان بخشی از به‌روزرسانی جامع پلتفرم Protecht ERM، منتشر و در دسترس عموم کاربران قرار خواهد گرفت.

نتیجه‌گیری: پیامی برای فعالان حوزه مدیریت ریسک

معرفی یک دستیار هوش مصنوعی تخصصی مانند Cognita نشان می‌دهد که حوزه مدیریت ریسک، حاکمیت و انطباق (GRC) در حال عبور از مرحله ابزارهای آزمایشی و ورود به دوران «هوش مصنوعی کاربردی و قابل اعتماد» است.

برای مدیران ریسک، تیم‌های انطباق و کارشناسان فناوری اطلاعات، پیام این تحول واضح است: وعده بهبود کیفیت داده‌ها، افزایش شفافیت در تصمیم‌گیری‌ها و کاهش بار سنگین فرآیندهای اجرایی.

اگر سازمان شما نیز به دنبال تبدیل داده‌های حوزه ریسک به یک مزیت استراتژیک است، ارزیابی دموی Cognita در ماه‌های سپتامبر و اکتبر ۲۰۲۵ فرصت مناسبی خواهد بود. همچنین، عرضه رسمی آن در ماه نوامبر، نقطه عطف مهمی در این صنعت محسوب می‌شود که ارزش بررسی بیشتر را دارد.